ترکمن سسی - رحیم بردی مسعودی معروف به اوستا رجب کسلخه، پیشکسوت موسیقی سنتی ترکمن می گوید: جوانان میراث ساز و دوتار را فراموش نکنند. در کنار کار و فعالیت خود، آن را نیز فرا بگیرند و این میراث کهن را پاس بدارند.
اوستا رجب متولد ۱۳۴۱ در آق قلا ، فرزند آراز قربان کسلخه و اکنون در حرفه دوتار و کمانچه سازی در شهر آق قلا فعالیت دارد. هفته گذشته از طرف انجمن موسیقی ایران شعبه گلستان به خاطر چند دهه فعالیت در این عرصه تجلیل شد و عصر یکشنبه 25 آبان 1404 به اتفاق همکارم آقا رضا نطری، با قرار قبلی به دیدار این استاد پیشکسوت موسیقی سنتی در محل کارگاه دوتار سازی وی در آق قلا در محله عیدگاه رفتیم و ساعتی با وی به گفتگو نشستیم.
اوستا رجب می گوید:
از دوران کودکی به سازهای سنتی ترکمن از جمله دوتار و کمانچه علاقه مند شدم. نزد اساتید نوازنده و سازنده دوتار از هر کدام چیزهایی فراگرفتم ، سال ها تمرین کردم.
از ده پانزده سال قبل به صورت جدی دوتار و کمانچه می سازم. قبل از آن نیز به صورت فصلی در این کار فعالیت داشتم. با مهارت فنی و حرفه ای به عنوان اوستا کار در صنعت ساختمان هم فعالیت می کردم و در سن شصت سالگی بازنشسته شدم اما طی چند دهه در کنار آن فعالیت از ساز و دوتار نیز دور نبودم. زمستان ها که کار ساختمان کمتر بود دوتار و کمانچه می ساختم.
کاسه دوتار از جنس مرغوب چوب توت (توت آغاچ) ساخته می شود. جنس چوب در اراضی جنگلی معمولا مرغوب است. دسته دوتار از چوب زردآلو ساخته می شود. چوب این کارها فصل پاییز و زمستان بریده می شود. حدود سه ماه طول می کشد تا چوب آرام آرام خشک شود. چوب یک کنده بزرگ توت و مناسب باید اندازه یک بغل باشد. دون چوب خطوط ریز دارد و این خطوط ریز چوب برای ساخت دوتار مهم است. حتی در کیفیت صدای دوتار نقش دارد. یک کنده باید دقیق چهار تیکه برش بخورد و هر تیکه خطوط موازی خود را دارد و از هر تیکه یک کاسه درست می شود.
کیفیت دوتاری که ساخته می شود به زیبایی چوب، هیکل و قیافه دوتار، سبکی و سنگینی دوتار، خوش دستی و جاگیری مناسب در دست و بدن و کیفیت دسته دوتار بستگی دارد. اما وقتی با آن آهنگ اجرا می شود کیفیت واقعی آن خود را آشکار می کند. ما معمولا ساخت هفت هشت دوتار را همزمان دست می گیریم. حدود یک الی یک و نیم ماه طول می کشد تا کار تمام شود. به طور متوسط سالانه هفتاد عدد دوتار و کمانچه می سازم.
دوتار در میان اقشار مختلف جامعه علاقمندان خاص خود را دارد. دوتار پرده دارد یادگیری آن به نسبت کمانچه راحت تر است، اما یادگیری کمانچه سخت از دوتار است. خود من هم برای یادگیری نواختن دوتار و کمانچه اساتید بسیاری دیدم. از هرکدام چیزی فراگرفتم و سالها تمرین کردم هم نواختن این سازها و هم ساخت آنها را فرا گرفتم و در حال فعالیت در این عرصه هستم. باور دارم برای کار هنری نمی توان قیمت تعیین کرد و اما در عرضه محصولات با مشتریان و علاقمندان به هنر همراهی می کنیم.
دوست دارم جوانان امروز، ساز و دوتار را به عنوان میراث کهن حفظ بکنند. موسیقی سنتی را فراموش نکنند. دوتار داشته باشند. آن را فرا بگیرند و از آن لذت ببرند.
نورمحمد دانشمند - مدیر مسئول ترکمن سسی
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.